خشکی و یخ زدگی شانه (شانه منجمد یا فروزن شولدر): علائم، علت و درمان

شانه منجمد که کپسولیت چسبنده نیز نامیده می‌شود، بیماری است که با خشکی و شانه درد همراه است. علائم و نشانه‌های خشکی شانه معمولاً به‌تدریج شروع می‌شود، در طول زمان شدت می‌یابد و پس‌ از آن معمولاً در عرض یک تا سه سال درمان می‌شود. خطر ابتلا به شانه منجمد زمانی افزایش می‌یابد که فرد در دوره‌ی بهبود از یک اختلال دیگر پزشکی یا فرایندی که مانع از حرکت بازو می‌شود، مانند سکته مغزی یا ماستکتومی، بسر می‌برد. درمان شانه منجمد یا یخی شامل تمرینات گسترده‌ی  حرکتی و گاهی اوقات تزریق کورتیکواستروئیدها و داروهای بی‌حس‌کننده به کپسول مفصل است. عود بیماری شانه منجمد در شانه‌ای که قبلاً مبتلا به این بیماری بوده است غیرمعمول است، اما برخی از افراد در شانه مخالف هم به شانه یخ‌زده مبتلا می‌شوند.

علائم یخ زدگی شانه

سفتی و درد همراه با محدودیت تدریجیِ حرکت، با گذشت زمان شدیدتر می‌شوند. درد اغلب هنگام شب شدیدتر می‌شود تا جایی که فرد را از خواب بیدار می‌کند، همچنین  با دراز کشیدن بر روی بازوی آسیب‌دیده درد افزایش می‌یابد و بیمار با انجام وظایف عادی روزانه مشکل پیدا می‌کند. این اختلال معمولاً در یک شانه ایجاد می‌شود و می‌تواند به شانه دیگر نیز گسترش یابد. درد شانه‌ی یخی معمولاً بعد از مدتی کاهش می‌یابد اما خشکی شانه شدیدتر می‌شود به‌طوری‌که فرد مبتلا توانایی بالابردن بازویش را از دست می‌دهد.

انواع

دو نوع شانه یخ زده (فروزن شولدر) وجود دارد:

کپسولیت چسبندگی اولیه

علل دقیق کپسولیت چسبنده اولیه هنوز شناخته ‌شده نیست. علل احتمالی شامل تغییرات در سیستم ایمنی بدن و عدم تعادل بیوشیمیایی و هورمونی هستند. بیماری‌هایی مانند دیابت و برخی اختلالات قلبی عروقی و عصبی نیز ممکن است عوامل مؤثر باشند. کپسولیت چسبنده اولیه ممکن است هر دو شانه را تحت تأثیر قرار دهد (اگرچه ممکن است در هر دو شانه هم‌زمان اتفاق نیفتد) و امکان مقاومت به درمان نیز وجود دارد.

کپسولیت چسبنده ثانویه

کپسولیت چسبنده ثانویه به یک علت شناخته‌شده مانند خشکی بعد از مصدومیت شانه، جراحی و یا یک دوره طولانی‌مدت عدم تحرک شانه ایجاد می‌شود.

مراحل

فروزن شولدر معمولاً به آهستگی و در سه مرحله پیشرفت می‌کند. هر مرحله ممکن است چند ماه طول بکشد.

• مرحله شروع انجماد: حرکت شانه باعث درد شده و دامنه حرکت شانه کم می‌شود.
• مرحله انجماد: در هنگام شروع این مرحله درد ممکن است کاهش یابد اما خشکی و انجماد شانه افزایش می‌یابد و حرکت شانه سخت‌تر از قبل می‌شود.
• مرحله ذوب: بهبود دامنه‌ی حرکت شانه شروع می‌شود.

برای برخی از افراد، درد هنگام شب بیشتر می‌شود به طوری که گاهی اوقات در روند خواب اختلال ایجاد می‌شود.

علل

استخوان و تاندون‌های تشکیل‌دهنده‌ی مفصل شانه در یک کپسول بافت همبند احاطه شده‌اند. شانه منجمد زمانی رخ می‌دهد که کپسول اطراف مفصل شانه ضخیم و خشک می‌شود و حرکت آن را محدود می‌کند.

پزشکان از علت دقیق این بیماری آگاه نیستند هرچند احتمال ایجاد سندرم شانه یخ‌زده در افراد مبتلا به دیابت و یا کسانی که شانه خود را برای یک دوره طولانی، مثلاً برای عمل جراحی و یا به دلیل شکستگی بازو، ثابت نگه‌داشته‌اند بیشتر رخ می‌دهد.

عوامل خطر

برخی عوامل می‌توانند خطر ابتلا به شانه یخی و منجمد را افزایش دهند.

سن و جنسیت

احتمال ابتلا به شانه منجمد در افراد 40 سال به بالا، به‌ویژه زنان، بیشتر است.

عدم تحرک و یا کاهش تحرک

افرادی که عدم تحرک طولانی‌مدت داشته‌اند و یا تحرک شانه را کاهش داده‌اند بیشتر در معرض خطر ابتلا به شانه یخی می‌باشند. عدم تحرک ممکن است در نتیجه‌ی بسیاری از عوامل باشد، ازجمله:

• آسیب روتاتور کاف
• بازوی شکسته
• سکته مغزی
• دوره‌ی بهبود بعد از عمل

بیماری‌های سیستمیک

به نظر می‌رسد در افرادی که به بیماری‌های خاص مبتلا هستند، احتمال ابتلا به شانه یخ زده افزایش می‌یابد. بیماری‌هایی که ممکن است خطر را افزایش دهند عبارت‌اند از:

• دیابت
• تیروئید پرکار (پرکاری تیروئید)
• کم‌کاری غده تیروئید (هیپوتیروئیدیسم)
• بیماری‌های قلب و عروقی
• بیماری سل
• بیماری پارکینسون

تشخیص

در طول معاینه فیزیکی، پزشک ممکن است از شما بخواهد تا شانه را به سمت‌های مختلف حرکت دهید تا میزان درد و دامنه‌ی حرکت (محدوده فعال حرکت) را ارزیابی کند. او سپس از شما می‌خواهد تا عضلات خود را شل کنید و خودش بازوی شما را حرکت می‌دهد تا محدوده غیرفعال حرکات را نیز بررسی کند. بیماری فروزن شولدر بر هر دو دامنه فعال و غیرفعال حرکتی تأثیر می‌گذارد. در برخی موارد پزشک به شانه داروی بی‌حس‌کننده (بیهوشی) تزریق می‌کند تا دامنه‌ی فعال و غیرفعال حرکت را تعیین کند. فروزن شولدر معمولاً  از روی علائم و نشانه‌ها قابل‌ تشخیص است اما پزشک ممکن است آزمایش‌های عکس‌برداری، مانند اشعه ایکس یا MRI، نیز تجویز کند تا احتمال ابتلا به بیماری‌های دیگر رد شود.

 درمان یخ زدگی شانه

 دارو

درمان در درجه اول با داروها شروع می‌شود. داروها ممکن است مسکن‌های معمولی مثل ایبوپروفن و آسپرین باشند که در کاهش التهاب و درد مربوط به کپسولیت چسبنده مؤثرند یا در برخی موارد داروهای ضدالتهابی قوی‌تر و مسکن نیز تجویز می‌شود.

تزریق کورتیزون

استروئیدها داروهای ضد درد و ضدالتهاب هستند که درد را برای مدتی تسکین می‌دهند اما درمان قطعی درد به حساب نمی‌آیند زیرا احتمال عود درد به‌صورت مکرر وجود دارد. کورتیکواستروئید برای بهبود تحرک شانه و کاهش درد تزریق می‌شود اما تزریق مکرر این مسکن به جای از بین بردن علت اصلی درد و تسکین علائم، درواقع شدت بیماری را افزایش می‌دهد.

تزریق ضدالتهاب‌های طبیعی

یک ضد درد تزریقی مانند ساراپین که برای بیش از 70 سال توسط پزشکان برای کنترل درد استفاده ‌شده است، می‌تواند یک روش جایگزین طبیعی و بدون عوارض جانبی باشد.

پرولوتراپی

پرولوتراپی یا درمان با تزریق احیاکننده می‌تواند برای تقریباً تمام علل شانه درد مرتبط با فروزن شولدر بسیار سودمند باشد. در حالی‌که پرولوتراپی به‌تنهایی دامنه‌ی حرکت را افزایش نمی‌دهد اما تأثیر چشمگیر و عمیق بر کاهش درد دارد و این باعث می‌شود که فرد بتواند تلاش بیشتری برای انجام روش‌های کششی و حرکتی داشته باشد. پرولوتراپی می‌تواند اختلال شانه منجمد که بسیار دردناک است را درمان کند.

تزریق اوزون

اوزون درمانی تزریقی یک روش تازه کشف‌شده از پزشکی بازساختی برای درمان مؤثر شانه منجمد است که به‌طور طبیعی به‌عنوان داروی ضدالتهابی قوی عمل می‌کند و باعث ایجاد واکنش‌های احیاکننده در سطح سلولی، و درنتیجه فعال شدن سلول‌ها و ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده می‌شود.

تزریق پی آر پی

تزریق PRP (پی آر پی) درمانی جدید برای شانه یخ‌زده است. عناصر خاص خون به‌خصوص پلاکت‌ها، کپسول شانه ضخیم شده را درمان می‌کنند. تزریق پلاسما با تحریک بازسازی و رشد، روند توسعه بافت جدید را تسریع می‌بخشد. متأسفانه، تاندون‌ها و رباط‌ها این مواد مغذی باارزش را جذب نمی‌کنند و دقیقاً به همین دلیل است که آن‌ها معمولاً مدت‌زمان طولانی برای بهبودی نیاز دارند و بیمار درد شدید در شانه را باید تحمل کند.

فیزیوتراپی

انجام فیزیوتراپی برای تمام بیماران مورد نیاز است و باعث افزایش سرعت فرایند درمان و بازگشتن عملکرد طبیعی شانه می‌شود. فیزیوتراپی ممکن است شامل این موارد باشد:

• جا انداختن مفصل
• ماساژ بافت نرم
• طب سوزنی و درمان با سوزن خشک
• الکتروتراپی یا اولتراسوند
• آتل‌بندی یا گچ گیری
• گرم یا سرد کردن
• ورزش برای بهبود قدرت و انعطاف‌پذیری
• اصلاح و پرورش فعالیت
• برنامه مناسب برای بازگشت به فعالیت‌های روزانه
• آب درمانی
• اصلاح وضعیت بدن

درمان دستی شانه

درمان دستی شانه در برخی موارد انجام می‌شود. این درمان شامل حرکت شانه‌ی آسیب‌دیده در جهت‌های مختلف تحت بیهوشی عمومی است. درمان دستی بافت اسکار و چسبندگی شانه را از بین می‌برد و بافت‌های خشک در مفصل شانه را درمان می‌کند.

ورزش‌ها برای درمان شانه منجمد

تمرینات کششی معمولاً سنگ بنای درمان فروزن شولدر است.

گرم کردن شانه

همیشه قبل از انجام تمرینات شانه را گرم ‌کنید. بهترین راه برای انجام این کار این است که به مدت 10 تا 15 دقیقه دوش آب گرم بگیرید. شما همچنین می‌توانید از پد گرم یا حوله مرطوب گرم شده در مایکروویو استفاده کنید.

تمرینات کششی شانه

در انجام تمرینات زیر تا جایی بازو را بکشید که فقط در شانه تنش ایجاد شود و درد نگیرد.

• کشش آونگی

• کشش با حوله

• پیاده‌روی انگشت

• کشش شانه به جانب

• کشش زیر بغل

تمرینات قدرتی شانه

زمانی که دامنه حرکت بهبود می‌یابد، تمرین قدرتی روتاتور کاف را اضافه کنید. مطمئن شوید که شانه را گرم می‌کنید و تمرینات کششی را قبل از تمرینات قدرتی انجام دهید.

• چرخش به سمت بیرون بدن

• چرخش به سمت داخل بدن