درد شانه و کتف (شانه درد): علت و درمان آن با فیزیوتراپی

مفصل شانه متحرک‌ترین مفصل بدن است، به همین دلیل درد مفصل شانه شایع‌ترین مشکل اسکلتی ـ عضلانی است. چون دامنه حرکتی شانه بسیار بالا است، این مفصل همواره در معرض آسیب‌دیدگی قرار دارد. آسیب دیدن یا بیماری مفصل شانه باعث شانه درد می‌شود. آسیب ممکن است در رباط، بورس یا تاندون‌های اطراف شانه، رباط، غضروف، مینیسک و استخوان‌های این مفصل رخ دهد. درد مداوم شانه ممکن است پی‌آمد التهاب بورس (بورسیت)، التهاب تاندون (تاندونیت)، پارگی روتاتور کاف، شانه منجمد یا یخ‌زده، نکروز آواسکولار (بافت مردگی در اثر نرسیدن خون)، سندرم گیر افتادن شانه، آرتروز شانه (OA) یا هر نوع آسیب دیدگی یا سانحه باشد. درد شانه ممکن است موضعی باشد یا در ناحیه‌های اطراف شانه نیز منتشر شود. اکثر موارد شانه درد نگران کننده نیست و با اقدام‌های محافظه کارانه قابل پیشگیری و درمان می‌باشد.

علل و عامل‌های خطر

درد شانه دلایل بسیاری دارد که در ادامه شماری از آنها را شرح می‌دهیم.

بورسیت شانه

بورسیت شانه یکی از شایع‌ترین علل شانه درد است. بورس کیسه مملو از مایعی است که بین تاندون و پوست یا بین تاندون و استخوان قرار دارد. التهاب این کیسه منجر به شانه درد می‌شود. بورسیت با علائمی چون درد، حساسیت به لمس، گرفتگی، ورم، داغی یا قرمزی مفصل همراه است.

التهاب مفصل شانه

هر مفصلی ممکن است دچار آرتریت یا التهاب مفصل شود. از علائم آرتریت شانه می‌توان به درد و گرفتگی اشاره کرد که به مرور تشدید می‌شود و باید به سرعت درمان شود.

آسیب دیدگی روتاتورکاف

شانه مفصلی گوی و کاسه‌ای است، اگر تاندون شانه آسیب ببیند یا پاره شود، شانه درد شدیدی بروز می‌یابد. از علائم آسیب دیدگی روتاتور کاف می‌توان به دشواری در حرکت دادن شانه، صدا دادن شانه یا دشواری در بالا بردن بازو بالای سر اشاره کرد.

آسیب ورزشی

احتمال آسیب دیدن شانه، به ویژه در میان ورزشکاران بسیار بالا است. بعضی آسیب‌های ورزشی شانه عضله‌ها و تاندون‌های اطراف شانه را تحریک می‌کند و فشار آوردن به این عضلات و افراط در استفاده از آنها باعث درد شانه می‌شود.

شانه یخ‌زده

شانه یخ‌ زده یا کپسولیت چسبنده عارضه‌ای است که منجر به سفتی و گرفتگی شانه می‌شود. فیزیوتراپی و تمرین‌های کششی مفصل‌ها برای درمان این عارضه و کاهش درد شانه مفید است.

تاندونیت کلسیفیه

تاندونیت کلسیفیه پی‌آمد رسوب کردن کلسیم در تاندون، معمولاً تاندون روتاتور کاف، است و منجر به شانه درد می‌شود.

ناپایداری شانه

به شل شدن مفصل در اثر دررفتگی ناشی از آسیب دیدگی ناپایداری شانه گفته می‌شود که درد شانه را به دنبال دارد.

دررفتگی شانه

دررفتگی شانه زمانی رخ می‌دهد که بالای استخوان بازو از کتف جدا شود.

جدا شدن شانه

جدا شدن شانه یا جدایی AC به آسیب دیدن مفصل بین استخوان‌های ترقوه و کتف (مفصل اکرومیوکلاویکولار) منجر می‌شود و به درد شدید شانه دامن می‌زند.

پارگی لابروم

گونه‌های مختلفی از پارگی لابروم وجود دارد که باعث درد شانه می‌شود.

آسیب SLAP

این ضایعه نیز نوعی پارگی لابروم است که عموماً پی‌آمد گرفتن دست جلوی بدن هنگام زمین خوردن است.

پارگی تاندون عضله دوسر

چنانچه تاندون عضله دوسر در نزدیکی مفصل شانه پاره شود، بیمار دچار شانه درد می‌شود.

علائم همراه با شانه درد

علائمی که معمولاً همراه با شانه درد بروز می‌یابد، عبارت است از:

• التهاب و حساسیت به لمس اطراف مفصل
• سفتی و گرفتگی
• احساس درد هنگام حرکت دادن مفصل
• ورم کردن مفصل

علائم جدی همراه با شانه درد به شرح زیر است:

• دشواری در جابجا کردن اشیاء
• به سختی استفاده کردن از بازو
• آسیب ناشی از بدشکلی مفصل
• درد گرفتن شانه هنگام بی‌حرکت بودن آن یا بروز درد شبانه
• درد مداوم شانه
• ناتوانی در بالا بردن دست
• ورم کردن داخل یا اطراف مفصل شانه یا بازو
• کبودی اطراف مفصل شانه یا بازو
• نشانه‌های عفونت مانند تب و قرمزی
• ضعف شانه و بازو

تشخیص

پزشک پس از بررسی علائم و شرح حال بیمار شانه را معاینه می‌کند و مفصل را با دقت در تمام جهات حرکت می‌دهد تا ببیند که آیا حرکت مفصل محدود شده است و حرکت دادن شانه باعث درد می‌شود یا خیر. پزشک جهت تشخیص افتراقی و رد احتمال ابتلا به دیگر علل سفتی و گرفتگی و یا درد دستور رادیولوژی، ام آر آی و سونوگرافی می‌دهد.

درمان

استراحت

استراحت دادن به مفصل شانه باعث کاهش ورم و درد می‌شود.

کمپرس سرد و گرم

استفاده از کمپرس سرد و گرم برای کاهش ورم و درد شانه‌ی آسیب دیده توصیه می‌شود. برای مثال اگر هنگام ورزش کردن به شانه آسیب بزنید، می‌توانید روی آن کیسه یخ بگذارید تا درد و التهاب کاهش یابد.

شانه بند

اگر از شانه درد رنج می‌برید، به شانه استراحت بدهید و آن را با بریس یا آتل بی‌حرکت نگه دارید. شانه‌بند مفصل را نگه می‌دارد و بهتر از آن حمایت می‌کند.

دارو 

داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب متداول‌ترین داروهایی هستند که برای بیماران دچار درد شانه ناشی از مشکلاتی مانند آرتریت، بورسیت و تاندونیت شانه تجویز می‌شود.

آمپول کورتیزون

کورتیزون با هدف تسکین درد و التهاب و افزایش دامنه حرکتی موقتی و چند هفته‌ای در داخل و اطراف مفصل شانه تزریق می‌شود.

پی آر پی (پلاسمای سرشار از پلاکت)

پلاکت در لخته کردن خون و التیام زخم نقش دارد و انتظار می‌رود مقدار زیاد پلاکت فرایند التیام‌بخشی بدن را تحریک کند. پلاسمای غنی از پلاکت یا PRP  محلولی با غلظت بالای پلاکت است که از خون خود بیمار گرفته می‌شود. پلاکت تغلیظ شده برای درمان اختلال‌های شانه مانند نقص‌های غضروفی و آرتروز شانه در مفصل تزریق می‌شود.

اوزون تراپی

اوزون تراپی درد و التهاب مفصل شانه را به سرعت کاهش می‌دهد. اوزون‌تراپی میزان اکسیژن بدن را افزایش می‌دهد و با تامین اکسیژن مورد نیاز برای شروع فرایند التیام به درمان غضروف و رباط‌های شانه کمک می‌کند.

فیزیوتراپی

در فیزیوتراپی از چندین روش فیزیکی متفاوت برای درمان شانه درد استفاده می‌شود. درمان‌های متداول فیزیوتراپی شانه درد عبارت است از:

• ماساژ درمانی: متخصص فیزیوتراپی شانه را با دست دستکاری می‌کند و ماساژ می‌دهد.
• درمان دستی
• شاک ویوتراپی: در این روش از امواج شوکی، پالس‌های انرژی مکانیکی با دامنه بالا، برای درمان شانه درد ناشی از کلسیفیه شدن، سندرم گیرافتادن شانه یا شانه یخ‌زده استفاده می‌شود.
• لیزرتراپی: از این روش برای ترمیم بافت آسیب دیده و کاهش درد شانه و تحریک التیام بهره گرفته می‌شود.
• تحریک الکتریکی عصب (TENS): در این روش برای تسکین شانه درد عصب‌هایی دستکاری می‌شود که درد را کاهش می‌دهد و باعث گزگز می‌شود.
• اولتراسوند تراپی: در این درمان از امواج صوتی برای تسریع التیام یافتن شانه استفاده می‌شود.
• مگنت تراپی: مغناطیس درمانی درد شانه را تسکین می‌دهد و توانایی حرکتی را افزایش می‌دهد. این روش اثر ضدالتهابی دارد و تسکینی کلی را به ارمغان می‌آورد.
• تمرین‌های مخصوص شانه: در صورت ناپایداری شانه تمرین‌هایی برای تقویت مفصل به بیمار آموزش داده می‌شود.
• طب سوزنی:طب سوزنی برای آرام و شل کردن عضلات، بهبود فرایند التیام شانه و تسکین درد کاربرد دارد.

کایروپراکتیک (درمان دستی)

گاهی انجام درمان دستی تحت بی‌حسی برای رفع گرفتگی شانه و کاهش درد کافی است. متخصص بیمار را بیهوش می‌کند تا متحمل درد نشود و در عین حال عضلاتش نیز شل بشود. سپس شانه را با اعمال نیروی شدید در تمام جهات می‌کشد تا دامنه حرکتی کامل به دست آید.

جراحی بسته

جراحی بسته برای درمان درد شانه بسته به نوع مشکل ایجاد کننده درد عبارتند از:

• تزریق کوریتکواستروئید
• بلاک عصبی
• تزریق در فضای اپیدورال گردن

تمرین‌های مخصوص درمان شانه درد

انجام بعضی حرکت‌ها به بیمار دچار مشکلات عضلانی یا مفصلی کمک می‌کند تا دامنه حرکتی معمول شانه را به نحوی ایمن بازیابد.

گیف‌ها در محل خود قرار گیرند

• حرکت دورانی شانه

• تاب دادن بازو: از چپ به راست و بالعکس

• تاب دادن بازو: از جلو به عقب و بالعکس

• بالا بردن دست‌ها در حالت گره کرده: این تمرین را می‌توانید در حالت نشسته، ایستاده یا خوابیده به پشت انجام دهید.

• دور کردن دست‌ها از هم

• بالا بردن دست‌ها از پهلو

• چرخش رو به بیرون در حالت خوابیده