آیا آسیب مفصلی ناشی از صدمات حین ورزش بدون جراحی درمان می شود؟
ازجمله آسیبهای ورزشی شایع میتوان به دررفتگی شانه، آسیبهای مفصل اخرمی ترقوهای (ACJ)، آسیبهای روتاتور کاف، پارگی لابروم، شانهی پرتاب کنندگان، آسیبهای عضلهی دو سر بازو، بورسیت و شکستگیها اشاره کرد. دررفتگی و آسیبهای مفصل اخرمی ترقوهای در ورزشهای تماسی مثل راگبی و کشتی شیوع بیشتری دارند در حالی که پارگیهای روتاتور کاف و ضایعات عضلهی دو سر ران در ورزشهایی که نیازمند بلند کردن وزنههای سنگین هستند بیشتر دیده میشوند. شکستگیهای شانه در ورزشهایی دیده میشوند که ضربه خوردن و افتادن از ارتفاع در آنها معمول است.
معمولاً ارزیابی شدت آسیب شانه به طور دقیق کار دشواری است و ساختارهایی که پس از آسیبهای ورزشی آسیب میبینند مثل یک کشیدگی عضلانی ساده ممکن است بسیار جدیتر به نظر برسند. بنابراین معاینهی سریع توسط پزشک متخصص برای مدیریت صحیح عارضه ضروری است. برای تشخیص صحیح ممکن است عکس برداری با اشعهی ایکس و یا اسکنهای دیگر لازم باشند.
آسیبهای ورزشی شانه
ازجمله آسیبهای شایع در بین افرادی که فوتبال، بسکتبال، هندبال و والیبال بازی میکنند میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
دررفتگی شانه
از آن جایی که مفصل شانه تحرک پذیر ترین مفصل در بدن انسان است، به طور بالقوه استحکام و ثبات کمتری نسبت به مفصلهای دیگر خواهد داشت. بنابراین بیشترین دررفتگیها در بدن انسان در این مفصل اتفاق می افتند. در برخی از افراد تنها یک ضربهی کوچک برای خارج شدن شانه از مفصل خود کافی است. در صورتی که شانهی شما دچار دررفتگی شد باید فوراً آن را جا بیندازید و پس از آن نیز به فیزیوتراپی نیاز خواهید داشت.
بیش از 50 درصد دررفتگیها ممکن است دوباره اتفاق بیفتند به خصوص در ورزشکاران جوان. دررفتگی مجدد منجر به ناپایداری بیشتر مفصل و کشیدگی آن خواهد شد درنتیجه فرد برای مدت زمانهای طولانی از ورزش دور بوده و سطح عملکردی او کاهش پیدا میکند.
آسیبهای مفصل اخرمی ترقوهای
برآمدگی سفت کوچکی که بر روی شانهی خود احساس میکنید مفصل اخرمی ترقوهای (ACJ) نام دارد. این مفصل برای ورزشکارانی که با سطح بالای سر خود سر و کار داشته و یا اجسام را پرتاب میکنند اهمیت زیادی دارد. این مفصل با زمین خوردن بر روی شانه دچار پیچ خوردگی میشود. ممکن است این مفصل دچار دررفتگی نیز بشود که در نتیجهی آن برآمدگی بزرگتر و دردناکی را بر روی شانهی خود احساس خواهید کرد.
معمولاً مفاصلی که دچار پیچ خوردگی میشوند بیش از مفاصلی که به طور کامل دچار دررفتگی شدهاند ایجاد درد میکنند.
سندرم گیرافتادگی شانه
گیرافتادگی زیراخرمی ( با نامهای بورسیت ، سندرم گیرافتادگی، تاندونیت روتاتور کاف و تاندونیت عضلهی فوق خاری نیز شناخته میشود) در اثر استفادهی بیش از حد از دستها در فضای بالای سر و یا در ورزشکارانی که خارهای استخوانی کوچک پیدا میکنند و تاندونهای روتاتور کاف آنها در بالای مفصل اصلی شانه گیر میکند ایجاد میشود.
پارگی روتاتور کاف
روتاتور کاف گروه بسیار مهمی از تاندونهاست که مسئول حرکت دادن و حفظ پایداری مفصل شانه میباشد. بنابراین زمانی که آسیب ببیند درد و ضعف شدیدی برای فرد ایجاد خواهد شد. بهتر است پارگیهای ایجاد شده در اثر آسیب به خصوص در ورزشکاران زودتر تحت درمان قرار بگیرند چراکه با گذشت زمان بزرگتر شده و ترمیم آنها دشوار خواهد شد. اسکن اولتراسوند در کلینیک میتواند پارگیها را زودتر تشخیص دهد تا بتوانیم برای درمان مناسب اقدام کنیم.
عارضهی اسلپ (SLAP)
پارگی اسلپ شانه در ورزشهایی که فرد در بالای سر درگیر بوده، نیازمند بلند کردن اجسام سنگین است و یا با افراد دیگر درگیر میشود شیوع بالایی دارد. قلاب عضلهی دو سر بر روی شانه با وارد شدن فشار بیش از حد پاره و یا جدا میشود. این عارضه ممکن است به هنگام بلند کردن یک جسم سنگین، پرتاب کردن محکم یک شئ و یا زمین خوردن ایجاد شود. ازجمله علائم این عارضه میتوان به درد در عمق شانه به هنگام بلند کردن اجسام و ورزش کردن اشاره کرد. برخی از افراد احساس ساییدگی استخوانها و انتشار درد به درون دست خود را نیز خواهند داشت.
آسیبهای عضلهی دو سر بازو
نقاط ضعیف عضلهی دو سر بازو عبارتاند از محلی که تاندون این عضله به آرنج متصل میشود و نقطهای که در آن عضلهی دو سر به تاندون خود وصل شده است. عضلهی دو سر ورزشکاران معمولاً در محل اتصال با آرنج دچار پارگی میشود. به هنگام بروز این عارضه شما یک صدای "پاپ" شنیده و یک برآمدگی را در جلوی بازوی خود احساس میکنید. در ورزشکاران و کارگران، اقدام فوری برای درمان این عارضه توصیه میشود چراکه انجام درمان با گذشت زمان دشوارتر خواهد شد. عضلهی دو سر ممکن است در محل اتصال به شانه نیز دچار پارگی شود – این عارضه معمولاً با پارگی روتاتور کاف ارتباط داشته و در افراد مسنتر اتفاق می افتد – در صورت نیاز به عمل جراحی تاندون به استخوان بازو متصل میشود ( به این عمل تاندزیس گفته میشود). بعضاً در ورزشکاران عارضههایی مربوط به کشیده شدن عضلهی دو سر بازو ایجاد میشود که در زمان احساس درد در جلو و بالای شانه و در صورت طبیعی بودن اسکنهای انجام شده باید آن را در نظر گرفت.
پارگی لابروم
لابروم یک بافت ضربه گیر در اطراف کاسهی مفصل شانه است (شبیه به مینیسک زانو). این ساختار نیز همانند مینیسک زانو ممکن است در اثر آسیبهای مختلف دچار پارگی شود. پارگی لابروم معمولاً در اثر زمین خوردن و ضربهی مستقیم به شانه ایجاد میشود ولی ممکن است در اثر کشیدن یا پرتاب کردن اجسام نیز بروز پیدا کند. این آسیب را میتوان با آرتروگرام MR تشخیص داد (اسکن MR به همراه مادهی حاجب مخصوص که به درون مفصل شانه تزریق میشود).
عارضهی شانهی پرتاب کنندگان
با پرتاب کردن مکرر اجسام در بالای سر، بخش جلوی شانه کشیده شده و پشت شانه سفت میشود. این مشکل منجر به حرکت غیرطبیعی شانه و "گیر کردن" لابروم و روتاتور کاف میشود که در اثر آن پارگیهای روتاتور کاف و یا فرسایش غیرطبیعی لابروم دیده خواهند شد. تشخیص و درمان این عارضه نیازمند تجربه و تخصص فراوان است.
عارضهی شانهی راگبی
پزشکان سالیانه تعداد زیادی از بازیکنان راگبی را درمان میکنند و متوجه الگوهای خاص آسیب در این افراد شدهاند که به دلیل ضربهها و درگیریهای شدید در این بازی ایجاد میشوند. برای تشخیص و درمان صحیح این آسیبها، تستها و آزمایشات مخصوصی لازم خواهند بود.
عارضهی شانهی شناگران
شنا کردن نیازمند فعالیت زیادی در سطح بالای سر بوده و در طی آن بی تعادلیهای عضلانی زیادی در اطراف مجموعهی شانه ایجاد میشوند تا این کار را ممکن سازند. بنابراین شناگران در معرض خطر شانه درد قرار دارند و بیش از دو سوم شناگران حرفهای این درد را تجربه خواهند کرد.
برای درمان این عارضه معمولاً بی تعادلی عضلانی توسط متخصص مجرب شانه رفع میشود.
شکستگیهای شانه
درمان شکستگیهای اطراف شانه با استفاده از عمل جراحی همیشه امری دشوار بوده و درنتیجه بهبودی این شکستگیها به اندازهی شکستگیهای دیگر نخواهد بود. با استفاده از تجهیزات جدید پزشکان میتوانند شکستگیها را زودتر به شکل بهتری فیکس کنند تا فرد سریعتر از گذشته بتواند به ورزش بازگردد.
شانهی یخ زده
بروز عارضهی شانهی یخ زده (گرفتگی شدید و دردناک شانه بدون وجود دلیل خاص) در ورزشکاران امری نادر است. البته گرفتگی دردناک شانه پس از یک آسیب (بعضاً آسیبهای خفیف) نادر نبوده و دیده میشود. در این موارد مهم است که عارضه را زودتر تحت درمان قرار داده و همچنین مشکلی که منجر به این عارضه شده است را رفع کنید. فیزیوتراپی مفصل برای بهبودی سریعتر بسیار مفید است.
آرتروز شانه
آرتروز عارضهای است که در طی آن مفصل به دلیل استفادهی بیش از حد و سالخوردگی فرسوده میشود. مواد روان کنندهی مفصل کاهش یافته و مفصل دچار گرفتگی و درد خواهد شد. فعال نگه داشتن شانه و استفاده از عضلات آن میتواند همراه با داروهای مسکن به شما کمک کند. البته در صورتی که درد ناشی از آرتروز در زندگی روزمرهی شما اختلال ایجاد کرده و مانع خوابیدن شما شده است، انجام عمل تعویض مفصل میتواند به شما کمک کند.
روشهای درمانی بدون جراحی
در بسیاری از موارد، روشهای درمانی اولیهی به کار رفته برای آسیبهای ناشی از پرتاب اجسام به شانه بدون جراحی خواهند بود. ازجمله این روشهای درمانی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- اصلاح فعالیتها. ممکن است در ابتدا پزشک به شما توصیه کند تا به سادگی عادات روزمرهی خود که موجب تشدید علائم میشوند را تغییر دهید.
- یخ. استفاده از کمپرس یخ بر روی شانه میتواند تورم را کاهش دهد.
- داروهای ضدالتهاب. داروهایی مثل ایبوپروفن و ناپروکسن میتوانند درد و التهاب را کاهش دهند. این داروها با قدرتهای بالا نیز موجود بوده و نیازمند نسخهی پزشک میباشند.
- فیزیوتراپی. ممکن است پزشک شما به منظور تقویت دامنهی حرکتی شانه و تقویت عضلات حمایت کننده از مفصل، تمریناتی را برای شما تجویز کند. فیزیوتراپی میتواند بر روی گرفتگی عضلات و رباطها در پشت شانه متمرکز شده و به تقویت ساختارهای جلوی شانه نیز کمک کند. این کار موجب رفع فشار از روی ساختارهای آسیب دیده مثل لابروم یا تاندونهای روتاتور کاف میشود.
- تغییر موقعیت. نحوهی پرتاب اجسام توسط فرد تحت بررسی قرار گرفته و موقعیت بدن که منجر به فشار بیش از حد بر روی ساختارهای شانه و آسیب به آنها شده است مشخص شده و سپس اصلاح میشود. با وجود اینکه تغییر در موقعیت بدن و یا تغییر در ورزش میتواند فشار زیاد بر روی شانه را رفع کرده و منجر به تسکین طولانی مدت درد شود، این کار معمولاً مطلوب نیست به خصوص در بین ورزشکاران حرفهای و سطح بالا.
- تزریق کورتیزون. در صورتی که استراحت، دارودرمانی و فیزیوتراپی درد شما را کاهش ندادند، تزریق یک عامل بیحسی موضعی به همراه یک محلول کورتیزون میتواند به شما کمک کند. کورتیزون یک داروی ضدالتهاب بسیار قدرتمند است. تزریق آن به بورس زیر اخرمی میتواند به شکل طولانی مدت درد ناشی از پارگی یا دیگر آسیبهای ساختاری را تسکین دهد.